Legenda Karola Goduli: Historia Joanny Schaffgotsch, czyli górnośląskiego Kopciuszka

Archiwum Miejskie w Katowicach posiada w swoich zasobach akta sądowe związane z walką o spadek po Karolu Goduli.

Była to wojna zażarta, bo chodziło przecież o wielki majątek. Miał przypaść nie siostrzeńcom Goduli, ale przygarniętej przez jego służącą wiejskiej dziewczynce.

Ojciec Joanny Gryzik wcześnie zmarł, matka z dwiema córkami została w biedzie. Chciała wyjść drugi raz za mąż, ale kandydat nie chciał jej z dwójką dzieci. Jedną córkę oddała więc pod cudzą opiekę.

Opuszczona dziewczynka trafiła do gospodyni Karola Goduli. Magnat, który sam nie mógł mieć dzieci z powodu okaleczenia, dostrzegł zalety Joasi, postanowił ją kształcić i dobrze wydać za mąż.

Jednak w najgorszych snach jego rodziny nie pojawiła się możliwość, że zapisze jej swoją fortunę, wszystkie kopalnie i huty. Krewni nie zamierzali takiej fortuny wypuszczać z rąk.

Karol Godula miał trzy starsze siostry, Mariannę, Joannę i Franciszkę. Marianna wyszła za barona Augusta de Lengsfelda z Gliwic, Joanna za Ferdynanda Gottwalda z Raciborza, a Franciszka za Jana Neuverta z Frysztatu.

Rodzina z majątku szacowanego na 2 mln talarów dostała legaty w wysokości około 200 tys. talarów. I jeszcze jedną ważną obietnicę; gdyby Joanna Gryzik umarła bezdzietnie, całość fortuny przypadłaby potomkom sióstr Karola Goduli.

Krewni przede wszystkim biorą się za obalenie testamentu. Ale nie jest to łatwe, bo chociaż sędziowie też dziwią się decyzji magnata, to jednak testament jest zgodny z prawem.

Sprawa przechodzi różne szczebla i opiera się o trybunał cesarski. Sądy doradzają krewnym załatwienie konfliktu polubownie. Testamentu obalić się nie da.

Wtedy podobno, jak chce legenda, nicponie siostrzeńcy szykują zamach na życie Joanny. Jej opiekunowie prawni Maksymilian Scheffler, Jan F. Finckler i Emilia Lucas wywożą ją do pilnie strzeżonej szkoły we Wrocławiu.

Tu Joanna dorośnie, wykształci się i znajdzie męża hrabiego. Nadzieje krewnych Goduli ostatecznie się rozwieją, gdy hrabina von Schaffgotsch urodzi syna i kolejne dzieci.

Fortuna Goduli

Karola Godulę (1781-1848) nazywano "Diabłem z Rudy Śląskiej", bo szybko zbił wielki majątek.

Położył spore zasługi dla Rudy Śląskiej i dla rozwoju Górnego Śląska. Jedną z dzielnic Rudy nazwano jego imieniem.

Zostawił po sobie m.in. 19 kopalń galmanu, sześć kopalń węgla, trzy huty cynku, cztery majątki ziemskie, w tym w Orzegowie, które łącznie miały 70 tys. mórg pola i 3,5 tys. mórg lasu.